حوزه کالبدی − فضایی طرح جامع پردیس دانشگاه فردوسی مشهد
تدوین چشمانداز کالبدی یک دانشگاه بدون تردید وابسته به اهداف آموزشی و اسناد راهبردی مطرح شده در چشم انداز کلان توسعه دانشگاه می باشد. سند چشمانداز کنونی دانشگاه فردوسی مشهد، با توجه به سیاستهای کلان کشور در اسنادی مانند سند ملی توسعه آموزش عالی کشور، قوانین برنامههای توسعه، نقشه جامع علمی کشور و غیره تدوین شده است. "ایفای نقش مؤثر در حفظ و بهبود محیط زیست" و "تحقق دانشگاه سبز"، به عنوان یک هدف مشخص و اصلی در حوزه کالبدی دانشگاه بوده که در اهداف کلان دانشگاه به آن اشاره شده است. سند چشمانداز مورد نظر و مطلوب در پی این خواهد بود تا دانشگاه فردوسی مشهد را به عنوان جهانشهر فرهنگی، دانش بنیان با هویت اصیل ایرانی و اسلامی، زیبا و معیاری در دانشگاههای دنیای اسلام مطرح کند. این سند پیوند و تعهدی برای شهروندان و دانشگاهیان جهت دستیابی به توسعه پایدار یک دانشگاه مطلوب است و هادی برنامهریزیهای راهبردی و عملیاتی دستگاههای متولی میباشد. همچنین نماد تفکر ارزشی نخبگان در جمهوری اسلامی ایران بوده و عاملی اطمینان بخش برای نسل آینده میباشد تا از تحصیل در دانشگاهی با ویژگیهای مطلوب اطمینان حاصل کنند. از اینرو، بمنظور یافتن دستور زبان این راه، اسناد چشمانداز بیش از 70 دانشگاه در سراسر جهان مورد بررسی قرار گرفته اند. تحلیل چشماندازهای ترسیم شده برای این دانشگاهها نشان میدهد که چشماندازها در حوزههایی مانند کالبدی- فضایی، نشانهشناسی و معنایی (یا بعضاً هویتی و زیبایی شناسی)، آموزشی و برنامهریزی، فرهنگی- اجتماعی (یا سیاسی و اقتصادی)، دسترسی و حمل و نقل و نیز محیط زیست و پایداری طبقهبندی شدهاند. بررسی چشماندازها (در حوزه محیط) برای آینده محیطهای دانشگاهی بر چند مؤلفه تأکید بیشتری دارد: تأمین کمبودهای فضایی و ارتقا امکانات، رفع نیازهای فضایی و توسعه پایدار به عنوان سه مؤلفه مهم در این دانشگاهها به شمار میرود؛ سایر موارد شامل موضوعاتی مانند: ارتباط مجموعه با شهر، سازگاری با محیط زیست، استفاده بهینه از فضا و زمینهای موجود، پیاده مداری، ایجاد محیطی برای بازتاب تجربه و آموزش و پژوهش میباشد. نکته قابل توجه در حوزه دانشگاههای کشورهای اسلامی (مانند دانشگاه قطر، شاه فیصل) توجه به آداب و سنن اسلامی با استفاده از طراحی معاصر و نگاه به آینده است. از اینرو با توجه به بررسیهای صورت گرفته و تلفیقی از نیازهای کالبدی با دیدگاههای ارزش محور، چشمانداز کالبدی دانشگاه فردوسی مشهد بدین شکل تعریف شده است: گسترش و بهبود نیازهای فضایی و کالبدی دانشگاه همراه با حفظ و توسعه پایدار الگوهای معماری ایرانی- اسلامی.